De EBITDA Paradox

Zodra EBITDA de enige driver wordt, ontstaat een self-destroying prophecy. Wat de cijfers op korte termijn kan opdrijven, holt op termijn de fundamenten uit die waarde creëren. Dat zie je vaak bij acquisities: de cultuur die een bedrijf groot maakte, wordt “geprofessionaliseerd” of onderdrukt — en net daardoor verdwijnt de bron van rendement. 

EBITDA is vaak dé maatstaf waarmee aandeelhouders waarde definiëren. Zeker bij een (geplande) verkoop wordt deze ratio verheven tot heilige graal. Logisch: het is een ogenschijnlijk objectieve en vergelijkbare indicator, en de multiple op EBITDA bepaalt uiteindelijk de zak geld op de tafel. Maar precies die fixatie kan averechts werken. Wanneer alles in dienst komt te staan van EBITDA, wordt de cultuur die groei mogelijk maakte vaak opgeofferd. Het is een valkuil die ik in veel organisaties opnieuw en opnieuw zie opduiken. Het resultaat: cijfers die in plaats van te stijgen, langzaam beginnen weg te zakken.

Wanneer EBITDA zijn eigen staart opeet 

Ik begeleidde jaren geleden als corporate banker de overname van een familiebedrijf, opgebouwd van nul tot miljoenenomzet door een oprichter met intuïtie en sterk ondernemerschap. Deals tot in het Midden-Oosten werden beklonken met een handshake; vertrouwen was de handelsmunt. Toen een internationale private-equityspeler instapte, zag men een goudmijn: een exit binnen vijf tot zeven jaar met uitzonderlijk rendement. De multiple die betaald werd op de EBITDA sprak een onwankelbaar vertrouwen uit voor het toekomstige rendement. De nieuwe managers in maatpak vervingen de intuïtieve aanpak door strak afgetekende contracten en juridisch dichtgetimmerde processen. De “professionaliseringsslag” die EBITDA moest versnellen, haalde de ziel uit het bedrijf. Binnen zes maanden begonnen de cijfers te kelderen. Ironisch genoeg vernietigde de focus op EBITDA precies de cultuur die EBITDA groot had gemaakt. Ik zag het als bankier die de overname had gefinancierd met lede ogen aan, en het feestgedruis maakte plaats voor driemaandelijks crisisoverleg. 

Implicaties voor leiders en aandeelhouders 

• Voor leiders: Sta pal voor waarden, ook wanneer financiële druk oploopt. Maak expliciet de link tussen cultuur en harde resultaten, zodat aandeelhouders de economische waarde van cultuur begrijpen.

• Voor aandeelhouders: Zie cultuur als strategisch kapitaal. EBITDA reduceren tot enige maatstaf is kortzichtig en ondermijnt juist de cijfers die je wil maximaliseren.

• Voor beide: Vertrouwen is de brug tussen ambitie en uitvoering. Zonder vertrouwen geen engagement, zonder engagement geen duurzame winst.

  
  

EBITDA zegt veel over prestaties, maar nooit het hele verhaal. Wanneer druk op cijfers de cultuur uitholt, verdwijnt het fundament van waardecreatie. De echte paradox: door obsessief te sturen op EBITDA, ondermijnen aandeelhouders en leiders precies de factoren die EBITDA duurzaam maken.